Күндерек. 1 қараша  - әлем және Қазақстан тарихында

1 қарашада дүниеге келген танымал тұлғалар

Шабал Бейсекова – қазақ операсының даңқты тұлғасы, өнер қайраткері. Советтер одағының Мемлекеттік сыйлығының иегері. Ол 1919 жылы бірінші қараша айында қазіргі Ұлытау облысының Жаңаарқа ауданында дүниеге келген. 1997 жылы жиырма бесінші мамырда Алматы қаласында дүниеден өтті. Алматы қаласындағы қазіргі П.И.Чайковский атындағы Алматы музыкалық колледжін тәмамдаған. Өзінің еңбексүйгіштігі мен талантының арқасында өнердің биік шоқтығына жетті. Бала жастайынан ән-жырға жақын болып өсті. Жоғарыдағы музыкалық колледже небәрі он бесінда тәмамдады. Сол он бесін жасында-ақ 1934 жылы негізі қаланған Абай атындағы Мемлекеттік академиялық опера және балет театрына жұмысқа қабылданады. Шабал Бейсекова 1936 жылдың мамыр айында өткен Мәскеудегі қазақ өнерінің алғашқы декадасына қатысып, өнер көрсетті. Сол жылы даңқты әнші Мәскеу консерваториясына жолдама алып, оқуын Советтер одағының астанасында жалғастырады. Консерваториядан кейін Шабал Бейсекова Алматыға оралып, өзінің қызмет жолын бастаған театрда қызметін жалғастырды. Қазақ операсының бұлбұлы атанған Ш. Бейсекова Қазақстан, Башқұрстан, Әзербайжан, Татарстан, Қырғызстан, Грузия және Еуропа елдерінің композиторлары шығармаларында 20-ға жуық партияны орындады. Ол орындаған партиялардың ішінде Мұқан Төлебаевтын «Біржан-Сарасындағы» Сара, Ахмет Жұбанов пен Латиф Хамидидің «Абайындағы» Ажар, Палиашвилидің «Дайсиінде» Маро, Евгений Брусиловскийдің «Қыз Жібегіндегі» Жібек, Гуноның «Ромео мен Джульеттасында» Джульетта,  Сыдық Мұхамеджановтың «Айсұлуындағы» Айсұлу, Петр Чайковскийдің «Евгений Онегинідегі» Татьяна рөлдерін ғажап орындап шыққан. Бүгінде Қазақ КСР-ның халық әртісі Шабал Бейсекованың есімі қазақ операсында алтын әріппен жазылған. Астана қаласына өнер қайраткерінің есімі берілген. 

Зәуірбекұлы Мұсахан – мемлекет және қоғам қайраткері. «Қызыл Жұлдыз» және «Құрмет Белгісі» ордендерінің иегері. Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысушы майдангер. Ол 1922 жылы бірінші қарашада Жамбыл облысы, Мойынқұм ауданы Айдарлы ауылында дүниеге келген. 2002 жылы наурыз айында Тараз қаласында дүниеден өтті. Алматы шаһарындағы жоғары партия мектебін тәмамдаған. Еңбек жолын Жамбыл облысы Көктерек ауданында атқару комитетінде есепші болып бастаған. Көп жылдар бойы Жамбыл облысы Көктерек ауданы, Шу ауданы, Қордай ауданы партия комитетінде түрлі лауазымды қызметтер атқарған. 1966 –1984 жылы Жамбыл облысы партия комитетін бөлім меңгерушісі болған.

Гүлнәр Төлтайқызы Балақаева – қазақстандық ғалым, физика-матемематика ғылымдарының докторы, профессор. Ол 1949 жылы бірінші ақпан айында Алматы қаласында дүниеге келген. Санкт-Петербург қаласындағы политехникалық институтты тәмамдаған. Кейіннен Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің аспирантурасында білім алған. 1978 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін өзі білім алған, қара шаңырақ (тұңғыш ЖОО) ҚазҰУ-да қызмет атқарып, түрлі лауазымдық қызметтер атқарды. Қазақстан-Британ техтехникалық университетінде декан,  «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы АҚ-ның Білім беру жүйесінің басшы және ғылыми-педагогикалық кадрлары біліктілігін арттыратын республикалық институтының директоры қызметтерін атқарды. 

1 қараша - Әлемде

1 қараша – Халықаралық веган күні  (World Vegan Day). Веган қоғамы өзінің елу жылдық мерейтойын атап өткен 1994 жылдың 1 қарашасында пайда болды.  Содан бері айтулы күн веган күні ретінде тойланып келеді.  Веган сөзін Дональд Уотсон (Дональд Уотсон) ағылшын тіліндегі «vegetarian» сөзінің алғашқы үш және соңғы екі әрпінен құраған.   Вегетариандық (вегетариандық) — бұл қатаң вегетариандықпен яғни еттен мүлдем бас тартқан өмір салты ретінде сипатталады.  Вегетариандықтар немесе вегандар  тек өсімдік тектес тағамдармен тамақтанады.  

Әлемде вегетариандықтың зияны мен пайдасы туралы даулар бұрыннан бар. Көптеген дәрігерлердің пікірінше, бұл өмір салтының сөзсіз артықшылықтары бар — семіздік, екінші типтегі қант диабеті және ағзаға тамақ арқылы түсетін холестерин мөлшерінің төмендеуі. Бірақ олардың пікірінше, кемшіліктер де бар. Ең алдымен, ет тұтынудың кез келген шектеуі өмірлік маңызды аминқышқылдары мен минералдардың жетіспеушілігіне әкеледі. Мұның бәрі сүйектердің, шаштың, мойын терісінің нашарлауына әкеліп қана қоймайды, сонымен қатар еттен мүлдем бас тартқан адамдарда күрделі мәселе — жүрек бұлшықетінің атрофиясы болуы мүмкін. Вегетариандықтардың тағы бір проблемасы – сүйек минералды тығыздығының төмендеуі. Көптеген өсімдік көздерінен алынған Кальций әлдеқайда нашар сіңеді, сондықтан вегетариандықтар арасында сыну жиілігінің жоғарылауы байқалады.

1 қараша – Болгарияда халықты оятушылар күні. Жыл сайын қарашаның алғашқы күні Болгарияда халықты оятушылар күні атап өтіледі. Мереке Ренессанс көшбасшылары күні ретінде де белгілі. Болгарияда оятушылар XIX ғасырдың ортасында ұлттық және мәдени қайта өрлеу дәуірінің белсенді қайраткерлерді атайды.  Олардың басым көпшілігі мұғалімдер мен дін қайраткелері. Олардың күш-жігерінің арқасында Болгарияда театр пайда болды. Қазіргі әдеби жанрлар, ғылым ісі өркендей бастады.  Болгарияның халықты оятушылар қатарында Христо Ботева, Васил Левский, ағайынды Константин және Дмитер Миладиновтар, Софроний Врачанскийдің және тағы басқа тарихи тұлғалардың есімдері аталады.  

Мереке алғаш рет 1909 жылы Пловдивте тойлана бастады. 1921 жылдан 1945 жылға дейін халықты оятушылар күні ресми мемлекеттік мереке болды. Болгарияның соңғы тарихында бұл мереке 1992 жылы Болгар тарихшысы және қоғам қайраткері Петр Константиновтың идеясы бойынша қайта жанданды. Халықты оятушылар күні Болгарияның барлық оқу орындары үшін ерекше мереке. Бұл күні әдетте салтанатты шаралар өтіп, болгар оятушылары еске алынады. 

1 қараша - Қырғызстанның ішкі істер органдарының (Қырғыз Республикасының милициясы қызматкерлеринин күн) қызметкерлері күні. Жыл сайын 1 қарашада  Қырғыз Республикасының  милиция қызметкерлерінің кәсіби мерекесі атап өтіледі. Ол Қырғызстанның ішкі істер министрлігінің ұсынысы бойынша республика Үкіметінің 1993 жылғы 17 қыркүйектегі №429 қаулысымен, 1924 жылғы 1 қарашада Қара-Қырғыз автономиялық облысында (ККАО) милиция құрылуына байланысты белгіленді. Милицияны қайта құру 1917 жылы 31 Желтоқсанда Пишпек қалалық милициясының бастығы болып буржуазиялық г. Шадилов сайланған қалалық митингіден кейін басталды. Полиция штатында 25 адам болды. Оларға қоғамдық тәртіпті сақтау ғана емес, сонымен қатар мемлекеттік қауіпсіздікті қамтамасыз ету функциялары жүктелді. 1918 жылғы желтоқсандағы Беловод көтерілісінен кейін жұмысшы-шаруа милициясының штаты 90-ға дейін ұлғайтылды.

1 қараша – Антига мен Барбуданың Ұлттық мейрамы – Тәуелсіздік күні.  Антигуа мен Барбуда  - Орталық Америкада орналасқан мемлекет. Шағын аралдық мемлекет Кариб теңізі бассейніндегі Левард аралдары тобына кіреді. Аумағы 441,6 шаршы км.  Халқы 87,5 мың адам. Америка ашылғанға дейін қазіргі Антигуа мен Барбуда мемлекетінің аумағын үнді тайпалары мекендеген. 1493 жылы Антигуа аралын Христофор Колумб ашты. 1834 жылы Антигуада құлдық жойылды. 1958-1962 жылдары Антигуа Ұлыбритания құрған Вест-Индия Федерациясының құрамына кірді. Кейін 1967 жылы ішкі өзін-өзі басқару құқығымен «Ұлыбританиямен байланысты мемлекет» мәртебесін алды. 1981 жылы 1 қарашада Антигуа мен Барбуда аралдары достастық құрамындағы тәуелсіз мемлекет болып жарияланды. Антигуа мен Барбуда-Ұлыбритания басқаратын достастық құрамындағы тәуелсіз мемлекет.