16 ақпанда дүниеге келген тарихи тұлғалар

Сәбит Құрашұлы Хамзин – қазақстандық ғалым. Құрмет белгісінің иегері. Техника ғылымдарының докторы, профессор. Сәбит Құрашұлы 1938 жылы 16 ақпан күні Солтүстік Қазақстан облысы, Қызылжар ауданында дүниеге келген.  1963 жылы Ресейдің Санкт-Петербург қаласындағы Ленинград инженер құрылыс институтын тәмамдаған. Араға бес жыл салып, 1968 жылы аталған университеттің аспирантурасын аяқтап шығады.  Көп жылдар бойы Өскемен және Астана қалаларындағы жоғарғы оқу орындарында оқытушылық қызмет атқарады. Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген жоғарғы мектеп қызметкері аталымының иегері. 

Ғалымның еңбектері негізінен бетон және темір-бетон бұйымдарын өндіру технологиясын жақсартуға бағытталған. С. Хамзиннің «Үймереттер мен ғимараттардың құрылыс технологиясы» және «Құрылыс өңдірісінің ұйымдастырылуы мен технологиясы» атты оқулықтары бар.

Мәрзия Айтбайқызы Тұрлыханова – қазақстандық ұстаз. Қазақстан Республикасының Білім Беру ісінің Құрметті қызыметкері. Педагогика ғылымдарының кандидаты, профессор. Мәрзия Айтбайқызы 1940 жылы 16 ақпанда қазіргі Абай облысы, Аягөз ауданы, Таскескен ауылында дүниеге келген. Өзі туып-өскен ауылдағы орта мектепті бітіріп, Семей қаласындағы педагогика иниститутын тәмамдаған. Еңбек жолын 1961 жылы Аягөз ауданындағы орта мектепте математика пәнінің мұғалімі болып бастаған. Көп жылдар бойы ұстаздық қызмет атқарды. Алматы қаласындағы № 147 аралас орта мектебінде директор қызметінде болды. ашылады сол мектептің директоры қызыметіне тағайындалады. 

Мәрзия Айтбайқызы көптеген ғылыми жұмыстардың авторы. «Туынды» және «Түзулер мен жазықтықтардың перпендикулярлығы», «Алгебра және анализ бастамалары», «Функция туындысы мен дифференциалы» тағы басқа еңбектердің авторы.

Сайлаукүл Жаппарқызы Барақова – қазақстандық ұстаз. «Құрмет» орденінің иегері. 1997-2002 жылдары Қазақстан Республикасы Парламенті сенатының депутаты қызметін атқарған. Ол 1947 жылы Түркістан облысы, Сарыағаш ауданында дүниеге келген. 1964 жылы Түркістан педагогикалық училищесін тәмамдаған. 1987 жылы Алматы қаласындағы партия жоғары мектебін бітірген. Еңбек жолын Сарыағаш ауданы «Сырдария» орта мектебінде мұғалім болып бастады. Түркістан облысы, Сарыағаш ауданындағы білім бөлімінде меңгеруші, облыстық Жастар одағы комитетінің 2-хатшысы, Қазақстан КП Келес ауданы комитетінің, Шымкент қалалық комитетінің хатшысы, Шымкент облыстық халық депутаттары кеңесі атқару комитеті төрағасының орынбасары, облыстық әкімшілігінде халыққа білім беру басқармасының бастығы қызметтерін абыройлы атқарды. Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің грамотасымен марапатталған.

Махмұт Өтегенұлы Телегусов – қазақстандық әскери қайраткер. Ол 1955 жылы 16 ақпанда Ресей Федерациясы, Орынбор облысы, Дмитриевка ауылында дүниеге келген. 1977 жылы Өзбекстан астанасы Ташкент жоғары жалпы әскери командалық училищесін тәмамдаған. Қырғызстандағы Фрунзе атындағы әскери академияны бітірген. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Аэроұтқыр әскерлері қолбасшысының орынбасары, генерал-майор атағының иегері. Бірқатар мемлекеттік наградалармен марапатталған. Кеңес әскерінде әскери қызметтер атқарған. Полк командирі, танк құрамасының командирі қызметтерін атқарған. 

Ақмарал Шәріпбайқызы Әлназарова – қазақстандық саясаткер. «Парасат» және «Құрмет» ордендерінің иегері. 2024 жылы 6 ақпанда Мемлекет басшысының Жарлығымен ҚР Денсаулық сақтау министрі болып тағайындалды. Ақмарал Шәріпбайқызы 1971 жылы 16 ақпанда Қызылорда қаласында дүниеге келген. 1994 жылы Алматы қаласындағы Алматы мемлекеттік медицина институты тәмамдаған. 2006 жылы Қызылорда қаласындағы Қорқыт  ата университетін «Экономист» мамандығы бойынша бітірген.  Жоғары санатты ұйымдастырушы-дәрігер-гигиенист, жоғары санатты дәрігер-педиатр. Алғаш еңбек жолын Қызылорда қалалық балалар ауруханасының қабылдау бөлімінің дәрігері болып бастады. 

Көп жылдар бойы мемлекеттік қызметте абыройлы қызметтер атқарды. Қызылорда облыстық балалар ауруханасының бас дәрігері, ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Медициналық қызмет көрсету саласындағы бақылау комитетінің облыстық басқармасының бастығы,  Қызылорда облысы әкімінің орынбасары,  Қызылорда облысының Денсаулық сақтау басқармасының басшысы лауазымдарын атқарды. 2020 жылдан Қызылорда облысынан сайланған Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты міндетін атқарды. 

16 ақпан - әлемде

16 ақпан – Литва мемлекеттілігінің қалпына келтірілген күні. 16 ақпанда Литва Республикасының Ұлттық мейрамы - Литва мемлекеттілігінің қалпына келтірілген күні тойланады. 1918 жылы 16 ақпанда Вильнюсте өткен отырыста Литва Кеңесі Литваның тәуелсіздігі туралы актіге қол қою арқылы тәуелсіз демократиялық Литва мемлекетін қалпына келтіруді жариялады. (Литванша. Lietuvos nepriklausomybės aktas) Осы құжатқа сәйкес, Литва демократиялық негізде басқарылатын тәуелсіз мемлекет болып жарияланды. Бұған дейін Литва мемлекеті поляк – литва  Достастығының, ал XVIII ғасырдан бастап Ресей империясының құрамына кірді. Сондай-ақ Литва мемлекеттілігінің қалпына келтірілген күні ел көлемінде ұлттық мейрам санатында тойланады. Бұл күні концерттік бағдарламалар қойылып, Литва Республикасының Президент сарайында мемлекеттік наградалар тапсырылады. Елдің діни ғибадатхана орындарында қасиетті рәсімдер жасалып, мерекелік акциялар ұйымдастырылады. 

Литва – Еуропаның сөлтүстік бөлігінде орналасқан мемлекет. Астанасы - Вильнюс қаласы. Жер көлемі – 65 000 шаршы км². Солтүстіктен оңтүстікке қарай ұзындығы 280 км, ал батыстан шығысқа қарай 370 км. Ресми тілі - литван тілі. Мемлекет басшысы - Президент. Жоғарғы заң шығарушы органы бір палаталы парламент - Сейм. Атқарушы билікті Министрлер Кабинеті жүзеге асырады. Халық саны 2 795 175 адамды құрайды. 

Литва индустриялы-аграрлы ел. Экономикасының жетекші салалары - машина жасау, металл, ағаш өңдеу, химия, тамақ, тоқыма өнеркәсіптері. Мал шаруашылығы мен балық аулау да жоғары дамыған. Экспортының негізін мұнай өнімдері, машина, құрал-жабдық, тамақ, тоқыма өнімдері құрайды. Қазақстан Республикасы мен Литва Республикасы арасындағы дипломатиялық қарым-қатынас 1992 жылғы 15 маусымда орнатылды. 1993 жылдың қарашасында Литваның Қазақстандағы Елшілігі ашылды. 1995 жылдың шілдесінде Қазақстанның Литвада Елшілігі ашылды. 2022 жылғы 9 желтоқсаннан бастап Т.Оразаев Қазақстанның Литвадағы Елшісі болып табылады.

16 ақпан – жаңа Ананас күні. Жыл сайын 16 ақпанда ерекше гастрономиялық мереке - жаңа Ананас күні атап өтіледі. Ананас – бромелиялар  тұқымдасына жатады. Бромелия тұқымдасына жатқанымен, ананас басқа бромелиялар сияқты эпифитті емес, яғни ылғалдылықты ауадан алып, басқа өсімдіктің үстінде өспейді, топырақта өсіп-өнеді. Отаны Орталық Бразилия. Тропикалық және субтропикалық аймақтарда таралған.Еуропа еліне ананас жемісін Христофор Колумб әкелген. Еуропалықтар бұл тропикалық жемістің дәмін өте жоғары бағалады, сондықтан олар оны әлемнің басқа бөліктерінде өсіре бастады. Испандықтар көшеттерді Филиппин мен Гавайиге, Зимбабве мен Гуамға әкелді. Португалдықтар-Үндістанға апарды. Шын мәнінде, жеміс әлі күнге дейін таңқаларлық болып саналады, сондықтан ананастың сәндік сорттарын тек эстетикалық себептермен өсіру дәстүрі табиғи болып табылады. Ананас жемісі 90 пайыз судан, 10 пайыз ақуыздан және аскорбин, лимон қышқылынан, тағамдық талшықтардан тұрады. Жемістің жарты бөлігінде адам ағзасына жарты тәулікке қажет С дәрумені бар. Диетологтар тамақтың алдында ананастың кішкене бөлігін жеуге кеңес береді. Ананас микроэлементтер мен дәрумендерге бай. Консервіленген ананас жаңа піскен ананастан іс жүзінде ерекшеленбейді, айырмашылық тек қосылған қантта болады. Сондай-ақ, ананас жемісі марганец, бал, йод, цинк, кальций, фосфор сияқты минералдармен бай. Ананас шырыны целлюлитке қарсы күресу үшін қолданылады.

16 ақпан – Ұлттық Бадам күні. Жыл сайын 16 ақпанда АҚШ тұрғындары кезекті «дәмді» мерекені атап өтеді: Ұлттық бадам күні. Бадам – ағаш  жаңғақтарының ішіндегі ең әмбебап және дәмділердің бірі. Айтпақшы, ғылыми тұрғыдан алғанда, бадам жаңғақ емес, шабдалы немесе өрік сияқты қатты жемістің бір түрі. Тәтті бадамның дәні тамақ әзірлеуде кең пайдаланылады, түрлі тәтті тағамдарға, шоколад пен ішімдікке қосылады. Бадамның дәнінен май алып, дәрі, опа-далап және иіс су өндірісінде пайдаланады. Бадамның отаны – Азия мен Жер орта теңізі аймағы, бірақ уақыт өте келе басқа елдерге де тарала бастады. АҚШ-та бадам өсіру 1840 жылы қолға алынған.

Бадамды салатқа қосуға, ұнға ұнтақтауға, одан май жасауға немесе жай ғана жеуге болады, сонымен қатар көптеген пайдалы заттарды ала отырып, Бадам сүтін қуана ішуге болады. Сондай-ақ, Бадам тамақ дайындау мен косметикада кеңінен қолданылады. 

Бадам жүрек денсаулығын сақтауға және холестерин деңгейін қалыпқа келтіруге көмектеседі, сонымен қатар бадамдағы қоректік заттар қан қысымын және тіпті қант диабеті қаупін азайтуға көмектеседі. Зерттеушілер бадамдағы кейбір қосылыстар қатерлі ісік пен терінің зақымдануымен күресуге көмектесетінін анықтады. Олар нашар тамақтанудың, қоршаған ортаның ластануының және ультракүлгін сәулеленудің әсерін қалпына келтіреді.

Қазіргі уақытта көптеген елдерде Бадам пастасы жоғары майлы жержаңғаққа балама ретінде үлкен сұранысқа ие. Бадам сүті-вегетарианшылар мен ораза ұстаушылар арасында сиыр сүтінің танымал алмастырғышы. Бүгін біз осы керемет жаңғақтың барлық әуесқойларымен бірге Бадам күнін тойлауды және оның дәмін кез-келген түрде тамашалауды ұсынамыз!

16 ақпан - Исландиядағы әйелдері күні. Аталмыш мереке XIX ғасырдан бері тойланып келеді. Бұл күні елдегі ер азаматтар әйелдеріне сыйлық ретінде үй шаруасын өздері тыңдырып, таңғы асын төсегіне әкеліп беретін болған. Гүл шоқтары кейін аталмыш мерекенің символына айналды. Қазір бұл күні арнайы комиссия таңдайтын рецепт бойынша елдің барлық кондитерлік дүкендері бірдей істеп сататын «Жыл тортын» сыйлау сәнге айналған.