Алтайдың дәстүрлі ән өнері
18.05.2023 1707

Күні кеше Еркеғали Рахмадиев атындағы Мемлекеттік академиялық филармония мен «Сарыарқа» халық музыкасы ансамблі «Өр Алтай» концерттік бағдарламасын ұсынды. Концерт ҚР Ұлттық әскери-патриоттық орталығының сахнасында өтті.


Қазақтың дәстүрлі музыка өнері – сан ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан баға жетпес рухани қазына. Қазақ музыкасы жүздеген жылдар бойы Алтайдан Атырауға дейінгі ұлан-ғайыр далада шырқалып келеді. Осы уақыт ішінде алып ағаштың бұтақтарындай аймақтық, орындаушылық ерекшеліктеріне қарай бірнеше мектептерге бөлінді. Ал олардың ішінде алтай-тарбағатай ән мәнері ерекше орын алады.

Тарихы терең осы өлкеде туып, осы өлкеге ​​жан-тәнімен берілген дарынды ақын-сазгерлердің шығармашылығы жанды өлеңдермен, әуезді әндермен, сазды күйлермен көрініс тапқан. Әсерлі музыкада ең асқақ сезімдер, тыңдаушының жүрегін тебірентетін сарқылмас сағыныш және құдіретті махаббат бар. Ежелгі рухани қуатқа толы «Өр Алтай» кеші – осының дәлелі.

«Сарыарқа» халық музыка ансамблі (көркемдік жетекшісі – Мәдениет саласының үздігі Тоғжан Жахин) қазақ музыкасына үлкен құрметпен қарайды және барлық дәстүрлі орындаушылық мектептерді дәйекті түрде насихаттап келеді. Әртістер жанрға тән өткірлікпен Қайрақбайдың «Өрелі кер» және «Тел қоңыр», Байжігіттің «Көксерке», Ғабдылхақ Барлықовтың «Сағыныш сазы», ​​Тоғжан Жахиннің «Бабалар мекені – Алтай», Мұқаш Таңғыттың «Көгалда», Ержан Тоқсабановтың «Өр Алтай» шығармаларын орындады. 

Ансабльмен бірге сахнада халық әншілері Жақсыгелді Маясаров, Секен Сыздық, Данияр Мұқан, Нұрай Танабаев, Зинат Қасымова, ҚР еңбек сіңірген қайраткерлері Айгүл Қосанова, Гүлзира Бөкейхан, Гүлмира Сарина өнер көрсетті. Олар «Жорғатай», «Өр Алтай», «Айхай жалған», «Көзіннің мөлдірін-ай», «Ақ көйлек», «Ағажай Алтай», «Гүлдариға» халық әндерін орындады.

Сонымен қатар аспапшы виртуоздар Мейрам Айтмағанбетов, Ержан Тоқсабанов, Шығыс Махан Алтай-Тарбағатай музыкалық дәстүрінің інжу-маржандарын ұсынды. Шақырылған әртістер – күйші Қайрат Айтбаев, Марат Нүкеев және Ақжусан Иманғазықызы Алтай-Тарбағатай мектебінің шығармаларын үш ішекті домбырада орындады.

Белгілі қазақ жазушысы, зерттеуші, ғалым Ақселеу Сейдімбек Алтай-Тарбағатай әндерін кезінде «қоңыр әндер» деп атаған еді, оған қоса оларды қазақ ән өнерінің бес негізгі мектебіне жатқызып, осы әндердің табиғаты мен тарихына ғылыми талдау жасады. Алтай мен Тарбағатай әндерін қазақтың ең көне мұрасы деп тануға болады. Әдемі, рухани, мағынасы терең әндер тек көңіл-күйді көтеріп, сезімнің құпиясын қамтып қана қоймай, қазақ батырларының ежелгі рухын оятады.

Халық әні бөлімінің көркемдік жетекшісі Мәдениет саласының үздігі Телман Нұркенов, эстрадалық вокал бөлімінің көркемдік жетекшісі ҚР еңбек сіңірген қайраткері Арайлым Рахым болды.